Het belang van Proactieve ZorgPlanning in de palliatieve Zorg

Palliatieve zorg draait om het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met een ongeneeslijke aandoening, waarbij comfort, pijnbestrijding en emotionele ondersteuning vooropstaan. Een cruciaal onderdeel van deze zorg is proactieve zorgplanning. Dit houdt in dat we vooruitdenken over wat komen gaat, de situatie helder uitleggen en in overleg met de patiënt en hun naasten de zorg afstemmen. Zo dragen we niet alleen zorg voor de medische behoeften van de patiënt, maar ondersteunen en verlichten we ook de emotionele last van de familie.

Marjan Baas, Verpleegkundig specialist in Evean Erasmushuis, vertelt over proactieve zorgplanning voor optimale zorg en ondersteuning in palliatieve situaties. 

Tijdens mijn inwerkperiode bij Evean kreeg ik de kans om aanwezig te zijn bij een multidisciplinair overleg (MDO). Aanvankelijk keek ik alleen mee, terwijl verschillende zorgprofessionals de medische status van een cliënt bespraken en de best mogelijke zorg planden. Hoewel het overleg grondig en uitgebreid leek, bleef er voor mij aan het einde toch één vraag onbeantwoord: hoe gaat het met de familie?

Aan het einde van het MDO stelde ik deze vraag, simpel maar veelzeggend. De familie, die eerder als "moeilijk" werd bestempeld, vond het bijzonder dat er aandacht werd besteed aan hun emoties en ervaringen. Ze waardeerden dat iemand zich afvroeg hoe zij deze situatie ervoeren. Dit bleek een keerpunt in onze relatie. Door open te staan voor hun gevoelens, ontstond er een basis van vertrouwen en samenwerking. Vanaf dat moment kon ik makkelijker schakelen met de familie en hen ondersteunen bij de zorg voor hun dierbare.

Kort daarna kwam het moment waarop ik de terminale fase van de cliënt moest markeren. Dankzij het vertrouwen dat al was opgebouwd, kon dit gesprek op een goede manier plaatsvinden. Ik geloof erin dat ik zorg moet geven zoals ik dat ook voor mijn eigen dierbaren zou willen. Dit betekent dat ik niet alleen de feiten deel, maar ook mijn eigen gevoel en empathie toon. Ik erken de emotionele last van de situatie en laat de familie weten dat ik hun verdriet zie en begrijp. Aan het einde van elk gesprek wens ik de familie sterkte en benadruk ik dat ze me altijd kunnen bellen, ongeacht de aard van hun vragen of zorgen.

Gezamenlijke zorgafstemming
In dit soort gesprekken maak ik altijd duidelijk dat we allemaal hetzelfde doel voor ogen hebben: het bieden van comfort aan de cliënt, zonder pijn, angst of onrust. Ik leg uit wat de huidige situatie is, wat er nog kan komen en bespreek de stappen die we kunnen nemen om ongemak te verlichten. Daarbij maak ik ook heldere afspraken met de familie over wanneer ze op de hoogte worden gebracht en wat hun voorkeuren zijn. In dit geval was er toestemming om de pijnmedicatie te verhogen, maar ik sprak af dat ik hen zou bellen als er middelen tegen angst of onrust nodig zouden zijn.

De familie waardeerde deze helderheid enorm, ondanks dat de boodschap zwaar was. Ze gaven aan dat het hen rust gaf om te weten waar ze aan toe waren. Wat hen ook veel hielp, was dat ik openlijk benoemde dat het einde nabij was. Hoewel ze dit diep van binnen al wisten, werd het pas echt toen iemand het hardop uitsprak. Dit hielp hen om zich emotioneel voor te bereiden op de volgende fase en op een goede manier afscheid te nemen van hun dierbare.

Dit hele proces benadrukt voor mij het belang van proactieve zorgplanning in de palliatieve zorg. Door open te communiceren, ruimte te bieden voor emoties en duidelijkheid te scheppen over de mogelijke scenario’s, zorgen we ervoor dat zowel de cliënt als de familie zoveel mogelijk comfort en rust ervaren in een moeilijke tijd.

Daarbij is het ook belangrijk om rekening te houden met culturele verschillen. Soms besluiten families, vanuit hun overtuigingen of tradities, bijvoorbeeld om geen pijnstilling toe te dienen. Ook in dergelijke situaties is het essentieel om in goed contact te blijven met de familie en hun wensen en behoeften centraal te stellen. Als zorgverleners hebben we echter de verantwoordelijkheid om altijd duidelijk te communiceren over wat er te verwachten valt in de terminale fase, inclusief mogelijke pijn en ongemak.

Respectvolle begeleiding
Het is in deze momenten cruciaal om begrip en empathie te tonen, ongeacht de verschillende benaderingen. Het uiteindelijke doel is dat de familie kan terugkijken op een waardig en respectvol afscheid van hun dierbare. Door open en respectvol te blijven communiceren, kunnen we hen ondersteunen bij het creëren van een afscheid dat in lijn is met hun overtuigingen, terwijl we ervoor zorgen dat de cliënt het best mogelijke comfort krijgt.