De oncologieverpleegkundige vertelt..
De oncologieverpleegkundige als steun en toeverlaat bij de laatste levensfase thuis
En dan opeens is er het nieuws dat je bent uitbehandeld. Blijkt er geen verdere behandeling tegen kanker mogelijk. Mensen die dat overkomt, kiezen er vaak voor om thuis te sterven. Er gaat tenslotte niets boven de eigen omgeving. Maar wat kan er dan allemaal thuis geregeld worden? Wat wordt er van de naasten verwacht? In deze verdrietige en tegelijkertijd stressvolle periode bieden de oncologieverpleegkundigen van Evean houvast. In Noord-Holland Noord zijn onder meer Annelies Knol en Iris Blaauboer de steun en toeverlaat voor cliënten die thuis afscheid willen nemen van het leven. Al meer dan tien jaar doen zij en hun collega’s hun werk met hart en ziel.
Annelies nuanceert: “We hebben ook gesprekken met clienten die een curatieve behandeling krijgen, een behandeling die tot doel heeft genezing te bereiken. Maar in de meeste gevallen gaat het om palliatieve zorg en stervensbegeleiding. Vanaf de eerste dag thuis zijn we er voor de mensen. Dan voeren we een gesprek met de cliënt en vaak ook met de familie. Wat zijn de wensen van de cliënt? Wat zou iemand misschien nog willen? Welke lichamelijke en psychische klachten zijn er? Door een goed beeld van de cliënt te vormen, kunnen we mogelijke problemen vroegtijdig signaleren en de juiste hulp bieden en zoeken.”
“Zo kunnen we bijvoorbeeld zorgprofessionals als een diëtist, psycholoog, fysio- of ergotherapeut inschakelen, hulpmiddelen zoals een hoog- laag bed bestellen en bijvoorbeeld een morfinepomp of een infuus aansluiten en inzetten. We organiseren van alles. We werken samen met de Evean wijkteams collega’s op het moment dat er zorg nodig is. Zo komen we elkaar regelmatig tegen bij de ondersteuning in de palliatieve fase.”
Stervensbegeleiding met oog voor naasten
Iris vult aan: “We komen op afspraak regelmatig langs, maar als de zorgvraag intensiever wordt, komen we vaker. We hebben in het hele stervensproces ook aandacht voor de naasten om de cliënt heen. Wat kunnen en willen zij betekenen? Is de zorg voor hen wel haalbaar? Wat doet de situatie met hen? Kunnen we hen mogelijk met wat extra zorg helpen? Of is een hospice misschien een betere optie?”
Bij de hele stervensbegeleiding houden de oncologieverpleegkundigen van Evean nauw contact met de huisartsen over het wel en wee van de cliënt. “We merken dat de huisartsen hier in Noord-Holland Noord graag met Evean samenwerken. Naast de specialistische ondersteuning van de oncologieverpleegkundigen hebben we hier namelijk ook een team thuiszorgtechnologie. Die zijn 24 uur per dag telefonisch bereikbaar.
Alles voor kwaliteit van leven
Annelies: “In zo’n laatste fase wil je als cliënt niet onnodig pijn lijden of ongemak ervaren. Dan moet alles in het teken staan van comfort en kwaliteit van leven. Dan moet je niet hoeven wachten op een verpleegkundige die om de vijf uur langskomt voor een morfine-injectie. Zoiets moet je als cliënt gewoon zelf kunnen regelen met een morfinepomp. Maar dan moet de zorgorganisatie waarvoor je kiest, wel zo’n morfinepomp en de service eromheen kunnen bieden. Bij Evean hebben we daarvoor de techniek, de mensen en de kennis in huis.”
In het kader van ondersteuning van de mantelzorger wijst Iris graag op de waakzorg en ambulante nachtzorg die Evean onder meer in Noord-Holland Noord biedt. “Hoezeer mantelzorgers zich ook willen inzetten, we willen voorkomen dat ze omvallen. Daar is niemand bij gebaat. Daarom adviseren we soms om ’s nachts hulp bij de hand te hebben, zodat de mantelzorger de uren slaap weer kan pakken. Laatst hadden we een jonger persoon bij wie de slaapmedicatie averechts uitpakte. Je kunt een gezin dan niet de hele nacht laten opblijven om er voor de cliënt te zijn. Dus hebben we de waakzorgcollega’s van Evean ingeschakeld. Daarmee werken we bijzonder prettig samen.”
Intense momenten bij stervensbegeleiding
Is het begeleiden van mensen met kanker in de laatste levensfase geen zware taak? Iris: “Het is fijn dat je in zo’n fase veel voor mensen kunt betekenen. En het is ook heel intens dat je op zo’n moment mag meekijken in een mensenleven. Mensen gaan door allerlei emoties heen. Vaak is er het ongeloof, dan de boosheid, verdriet, en hopelijk komt uiteindelijk de berusting. Sommigen kunnen uiteindelijk de schoonheid van het afscheid zien. Zij willen meedenken over hoe hun plechtigheid eruit moet zien. En vinden de kracht om bijvoorbeeld nog een herinnerbox voor hun kinderen te maken.”
Iris: “Maar er zijn ook mensen die die rust niet kunnen vinden en die het leven niet kunnen loslaten. Maar welke situatie dan ook, we proberen – zo goed en zo kwaad als dat gaat – een fijne sfeer te creëren. Ik vind het altijd bijzonder om te zien hoe vaak er aan het eind zulke mooie gesprekken ontstaan en hoeveel liefde en harmonie er is. Daar mag ik als oncologieverpleegkundige dan heel dichtbij komen. Ik vind dat een eer.”
Gedrevenheid en betrokkenheid
Annelies springt hierop in: “Natuurlijk moet je oppassen dat je er niet te ver in meegaat. Soms is dat moeilijk. Er zijn situaties die je meer raken. Gelukkig kunnen we daar op een professionele manier mee omgaan.”
De gedrevenheid en betrokkenheid waarmee Iris en Annelies hun werk doen, blijft niet onopgemerkt bij cliënten en naasten. De dankbaarheid is groot. Annelies: “Cliënten vinden het vooral erg fijn dat dit thuis zo kan. Soms geeft de familie aan dat ze echt niet hadden verwacht dat het allemaal zo goed, netjes en respectvol kon worden geregeld. Wat ons betreft moeten we dan ook nog meer mensen laten weten wat we als Evean-oncologieverpleegkundigen in Noord-Holland voor cliënten in de laatste levensfase thuis kunnen betekenen.”