Cliëntenraadsleden zijn de ogen en oren van cliënten en bewoners

Pieter Borgers is cliëntenraadslid van het Erasmushuis en lid van de Regionale Cliëntenraad Evean. ‘Toen een tante van mijn vrouw niet meer thuis kon wonen, kwam ze in het Erasmushuis. Ik heb 42 jaar als IT-er gewerkt en de locatiemanager kende ik. Hij vroeg of de cliëntenraad iets voor mij was. Ik had er tijd voor en vond het leuk.  Na het overlijden van de tante ben ik actief gebleven. Zo ben ik nu al acht jaar lid, waarvan één jaar als voorzitter.’

Oppikken van signalen
Piet: ‘De samenwerking met de regiomanager en teammanagers is van groot belang. Als ik in het Erasmushuis ben, maak ik graag een praatje met diverse medewerkers. Ik zie dat dit werkt. Het is zwaar om de zorg goed te regelen. Door de zelfredzaamheid te vergroten, worden de bewoners en cliënten geprikkeld om zich bijvoorbeeld minder eenzaam te voelen en actief te zijn. De signalen die ik hoor, neem ik mee. Ook van de andere cliëntenraadsleden die actief zijn als vrijwilliger in het Erasmushuis. Zij horen daardoor veel. 

Laatst kwam ik een vrouw tegen die vertelde over haar tante die in het Erasmushuis woont. Zij was net 101 geworden en zij vertelde mij hoe fantastisch de zorg is die zij krijgt. Ze was zo tevreden.    Dat is zo leuk om te horen. Het compliment was niet voor mij bedoeld dus ik heb een berichtje op het prikbord gehangen voor de medewerkers. Dit vind ik een belangrijke boodschap om te verspreiden. Hier gaat het ook om in de zorg: waardering geven aan de medewerkers. Als zij lekker in hun vel zitten, dan merken bewoners het ook. 

We hebben de wettelijke verplichting om op te komen voor het welzijn en de belangen van bewoners. Wat goed is voor bewoners, is niet altijd goed voor medewerkers. Het is altijd een afweging. Uit onderzoek blijkt dat bewoners vooral het contact het meest waarderen. Als de zorg daarin te kort schiet, dan worden mensen ontevreden.

Ik zie dat er veel veranderingen op stapel staan en heb daar zorgen over. Hoe kan in de toekomst goede zorg worden geleverd met de toenemende vergrijzing en de bijkomende kosten? Nu zijn er al tekorten aan personeel en budgetten. De zorg kan altijd beter. Als er meer aandacht is voor de medewerkers en hun vragen en wat voor hulp zij nodig hebben, dan gaat het de goede kant op.’ 

De stem vertolken van kwetsbare groepen
Maritka van der Zee, één van de ambtelijk secretarissen voor de cliëntenraden van Evean: ‘Medezeggenschap is zo belangrijk. Door betrokken te zijn helpen cliëntenraden er mede voor te zorgen dat mensen zo lang mogelijk de regie houden over hun leven. Een cliëntenraad komt op voor de algemene belangen van bewoners en cliënten. Het is niet bedoeld voor individuele klachten.      Die hoort een cliëntenraadslid wel aan en als een klacht vaker voorkomt, dan wordt dit besproken met de manager om het op te lossen.'

Alle belangrijke onderwerpen die cliënten direct raken komen aan bod: denk aan zorg, voeding, hygiëne, veiligheid en dagbesteding. Stel dat Evean de maaltijden op een ander tijdstip wil gaan serveren, dan wordt dit eerst besproken met de cliëntenraad van dat huis. Ook reorganisaties en beleidswijzigingen staan op de agenda. Er zijn wettelijk bepaalde onderwerpen waar een advies over moet worden gevraagd, een cliëntenraad kan ook ongevraagd advies geven. 

Maritka: 'Ik werk met vrijwilligers en ben hun ogen en oren voor wat betreft organisatiezaken. Ook ondersteun ik hen secretarieel maar ook beleidsmatig, zo adviseer ik onder andere over wetgeving en indien gewenst coach ik ook voorzitters. In de afgelopen jaren is er veel veranderd. Vroeger zaten er vooral bewoners in de cliëntenraad. Nu zijn ze daar vaak niet meer toe in staat en zijn het maatschappelijk betrokken mensen of mantelzorgers die zich hiervoor inzetten. De bewoners in de verzorgings- en verpleeghuizen zijn veranderd. De doelgroep is zo kwetsbaar. We doen het zo goed mogelijk voor de bewoners, omdat ze het zelf niet meer kunnen.'

Bewoners gedijen goed op intermenselijk contact
Lia Raat is cliëntenraadslid van Swaensborch en lid van het Dagelijks Bestuur. ‘Mijn moeder woonde in Swaensborch. Ik werkte in de beginperiode nog als ergotherapeut bij het Waterland Ziekenhuis. Mijn moeder vertelde mij zaken die ze zelf niet meer zo goed kon verwoorden. Daarom en omdat ik breder betrokken wilde zijn bij Swaensborch heb ik me aangemeld voor de cliëntenraad. Na haar overlijden ben ik gebleven. Het gaat mij nog steeds om het algemeen belang en dat de stem van de bewoners gehoord wordt. Het is zo belangrijk dat medewerkers goed in hun vel zitten, dat ze even de tijd nemen door bijvoorbeeld een liedje te zingen, een verhaaltje te horen of te vertellen.' 

Wanneer medewerkers tevreden en blij zijn, dan ervaren de bewoners dat direct.
Toen er sprake van was dat er warme maaltijden gekookt konden worden op Kleinschalig Wonen vond de Cliëntenraad Swaensborch dat een goed plan. De veiligheid is van groot belang, daarom heeft de raad wel als voorwaarde gesteld dat er altijd twee medewerkers aanwezig zijn tijdens het koken. Een ander voorbeeld is dat de Cliëntenraad hoorde dat bewoners de deur naar de binnentuin niet open konden krijgen. Nu is er een schuifdeur.

Lia: 'Sinds mijn moeder niet meer leeft, kom ik veel minder in Swaensborch. Het is wel belangrijk om regelmatig mijn gezicht te laten zien, dan schieten mensen mij aan. Soms met iets positiefs,        soms met iets negatiefs. Op straat word ik in Monnickendam ook regelmatig aangesproken.        Laatst bijvoorbeeld kwam iemand naar me toe die het nieuwe systeem waar een chip in het incontinentiemateriaal zit maar vreemd vond. Ik kan dan uitleggen dat het juist waardevol is omdat de verpleging alleen hoeft te verschonen als ze een signaal krijgen. Zo voorkom je dat mensen lang met nat incontinentiemateriaal lopen of er onnodig verschoond wordt. Een negatief bericht kun je zo omdraaien.' 

Een goede bejegening is zo belangrijk.
Lia: 'De bewoners melden dat het personeel de benen uit het lijf loopt en het altijd druk heeft. Voor bewoners is het beter als de zorgmedewerker even op de stoel komt zitten en kort contact maakt dan dat zij in de deuropening blijft staan en roept dat ze later terugkomt. Bij mijn moeder kwam de verpleging vaak zingend binnen en maakte dan een praatje, omdat ze wist dat ze dat fijn vond.      Dat contact is zo belangrijk. Het gaf mij rust dat ik wist dat er goed voor haar gezorgd werd. Ik ben actief gebleven omdat het voelt als een gedeelde verantwoordelijkheid voor de zorg. Zo kan ik me tegen zaken aan bemoeien om te zorgen dat het beter wordt geregeld. Gekscherend: Ik doe het ook voor mijn eigen toekomst.’

Gezocht vrijwilligers voor de cliëntenraden 
Maritka van der Zee besluit: ‘Een cliëntenraad komt over het algemeen één keer per vier tot zes weken bij elkaar. Vaak zijn er vijf tot zeven leden. De meeste cliëntenraden zijn altijd wel op zoek naar nieuwe leden. Ieder huis heeft een cliëntenraad. Ook de Thuiszorg heeft per regio een cliëntenraad.

We zoeken voor verschillende cliëntenraden nieuwe leden, bijvoorbeeld mantelzorgers of mensen die vanuit hun maatschappelijke bevlogenheid iets goeds willen doen of mantelzorgers.

In deze tijd heb je veel uit te leggen over de zorg, het is jammer dat er zoveel negatieve berichten zijn. Positieve verhalen vinden we vanzelfsprekend, die verspreiden zich minder goed. Je ziet dat de bewoners tegenwoordig een steeds slechtere conditie hebben als ze in één van onze huizen komen, maar ook dat ze nog altijd genieten als we zaken voor hen organiseren. Natuurlijk willen we de zorg altijd verbeteren. Daarom is het advies van betrokken mensen zo belangrijk.’

Interesse? Kijk verder op www.evean.nl/clientenraad of stuur een email naar clientenraadevean@evean.nl 

Dit verhaal is geschreven voordat de corona situatie in Nederland begonnen was.